Prawdziwy koniec wojny jest przed jej początkiem

'Prawdziwy koniec wojny jest przed jej początkiem', dwujęzyczna antologia opowiadań przygotowana przez Wydawnictwo W.A.B. we współpracy z niemiecką oficyną Wallstein Verlag, to zbiór znakomitych i poruszających tekstów dotyczących wojny i przemocy. Czy możliwy jest świat bez przemocy? Czy kiedy konflikt już wybuchnie, może się naprawdę skończyć? Czy przemoc może zapobiec większemu złu i czy będzie wtedy usprawiedliwiona? W opowiadaniu Wojciecha Jagielskiego Na rozstaju poznajemy życiorys Janusza Walusia, zabójcy komunistycznego lidera czarnej większości w RPA Chrisa Haniego. Historia Walusia, potomka kresowej rodziny, emigranta z komunistycznej Polski, który w RPA znalazł nową ukochaną ojczyznę, pokazuje, jak działa mechanizm reprodukcji przemocy i jak trudno jednoznacznie ocenić tych, którzy stali się jej narzędziem. To być może tekst najlepiej ilustrujący dylematy zawarte w tytule antologii. A inni autorzy? Tokarczuk sięga do rodzinnych wspomnień, by opowiedzieć o kobiecie, która chcąc kochać mężczyznę, musiała zdradzać swój kraj. Silke Scheuermann pisze o przemocy, która pojawia się w relacjach między młodymi ludźmi w Niemczech kilkadziesiąt lat po wojnie. Salinia Stroux przedstawia dramatyczną sytuację imigrantów z Azji, którzy na wyspie Lesbos czekają, aż otworzy się przed nimi brama Europy. Czołówka polskich i niemieckich pisarzy różnych pokoleń pokazuje się od najlepszej strony.