Biskup warmiński Józef Ambroży Geritz (1783-1867)

Nie sposób analizować dziejów pomijając wpływ, jaki na bieg wydarzeń wywarły konkretne historyczne postacie. Dzieje społeczności ludzkich, takich jakpaństwa czy różne organizacje, mocno związane są z osobami ich liderów, władców, zarządców. W przypadku Kościoła katolickiego czołową rolę kreatorów życiakościelnego na poziomie partykularnym pełnią jego biskupi. Ich decyzje mają zasadniczy wpływ na kształt diecezji, którym pasterzują. Ich wizja duszpasterska i administracyjna nadaje ton życiu religijnemu wiernych, profilowi duszpasterstwa,funkcjonowaniu instytucji i organizacji kościelnych oraz społeczno-katolickich. Pośród wielu zacnych pasterzy Kościoła warmińskiego pozytywnie zapisał się, w jego XIX-wiecznych dziejach, czterdziesty pierwszy z kolei biskup warmiński Józef Ambroży Geritz, którego życie i działalność są tematem niniejszej rozprawy.Ramy czasowe ujęte w temacie pracy obejmują nie tylko dwudziestopięcioletni okres rządów biskupa Geritza w diecezji warmińskiej, ale całą długość jego życia, uwzględniając jego edukacyjną i kapłańską drogę do biskupstwa. Zasadniczymcelem podjętych badań jest ukazanie samej osoby biskupa Geritza, kolei jego losóworaz wielowarstwowej działalności jako biskupa diecezji warmińskiej, a wcześniej wikariusza katedralnego, kanonika, prałata i sufragana. W tle działalności biskupa przedstawione są losy kościelne i polityczno-społeczne Warmii i pozostałychterenów przynależnych do diecezji warmińskiej, w których udział miał jej ordynariusz. Osoba Józefa Ambrożego Geritza może być także reprezentatywnym przykładem postawy biskupa katolickiego w protestanckim Królestwie Pruskim we wzajemnych relacjach Kościoła i państwa, hierarchii kościelnej i społeczeństwa, katolików niemieckich i polskich.