Antek

Głównym bohaterem utworu jest kilkunastoletni Antek. Razem z rodzicami i siostrą Rozalką mieszkają na wsi na terenie zaboru rosyjskiego. Sytuacja finansowa rodziny jest fatalna. Antek już jako pięciolatek musiał pracować i pomagać matce. Początkowo był świniopasem, jednak nie umiał skupić uwagi na pilnowaniu zwierząt.

Chłopiec najbardziej lubi wykonywać zabawki z drewna i ma do tego wielki talent. To jednak nie podoba się matce chłopca. Pierwszym jego dziełem był wystrugany z drewna wiatrak, zapewne z powodu fascynacji chłopca wiatrakiem obserwowanym przez niego po drugiej stronie rzeki. Przez stałe zajmowanie się majsterkowaniem i struganiem często nie dopełniał swoich obowiązków. Dla matki jest oczywiste, że z takiego „odmieńca” wyrośnie tylko nic nie wart darmozjad i pośmiewisko.

Nowela Prusa podejmuje tematykę trudnego życia na wsi w XIX wieku, a co za tym idzie niełatwego losu dzieci.